نویسنده ترک: ترکیه را چشم زده اند یا مشکل چیز دیگری است؟ - مجله سفرنامه پاریس

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ ترکیه سال2020 میلادی را در شرایطی شروع کرده که مساله لیبی به مهم ترین اولویت سیاست خارجی این کشور تبدیل شده است. اما در روزهای اخیر٬ پیشروی نیروهای ارتش سوریه در محور ادلب٬ موضوع اخبار سیاسی ترکیه را به کلی تغییر داده و حالا باید گفت٬ قدرت دریافت بشار اسد در ادلب٬ بسیاری از موازنات را به نفع دمشق تغییر داده و معارضین تحت حمایت حکومت آنکارا در موقعیت دشواری قرار گرفته اند.

ترکیه خطر ورود یک میلیون آواره ادلبی را بهانه کرده و در برابر پیشروی ها ایستاده و 8 نفر از نظامیان این کشور در ادلب کشته شده اند. همزمان٬ بسیاری از تحلیل گران ترکیه معتقدند که ادامه این فرایند موجب آن می شود که ترکیه در سوریه٬ نه تنها متحمل شکست جدیدی شود بلکه رابطه با روسیه نیز در سطح قابل توجهی آسیب ببیند.

همزمان با این مسائل٬ برخی موضوعات و مسائل داخلی همچون زلزله٬ سقوط بهمن و متلاشی شدن هواپیمای پگاسوس٬ ترکیه را در شرایطی قرار داده که به تعبیر عامیانه٬ گویی با بدبیاری مداوم روبرو شده است.

طاها آک یول تحلیل گر پیشکسوت و روزنامه نگار محقق ترکیه ای در یک تحلیل٬ به بررسی این موضوع پرداخته که پای چشم زدن و بدبیاری در میان نیست و مشکل را باید در جای دیگری جستجو کرد.

آیا ترکیه را چشم زدند؟

چرا بدبیاری و مسائل داخلی و خارجی ما انتها ندارد؟ آیا در شرایطی هستیم که باید بگوییم ترکیه را چشم زده اند و برای مقابله با چشم و نظر٬ باید به طلسم و جادو و ریختن سرب مذاب در آب پناه ببریم؟

باید به این فکر کنیم که چه چیزی می تواند به ما امید دهد. همه چیز که با شعار و حماسه سرایی حل نمی شود و می دانیم که این همه سخنان حماسی نمی تواند به ما روحیه بدهد.

اگر نگاهی به حال و روز ترکیه بیاندازیم٬ به خوبی متوجه می شویم که با چندین مشکل مهم روبرو شده ایم. از جمله :

بحران اقتصادی

جنگ داخلی در سوریه

بزرگ تر شدن مشکل آوارگان و مهاجران میلیونی در ترکیه

زلزله در الاغ

سقوط بهمن در وان با 42 کشته

متلاشی شدن هواپیمای مسافربری پگاسوس در استانبول

همه این مسائل یکی بعد از دیگری بر سر ما آوار شد. در سوریه٬ روز به روز مسائل ما پیچیده تر می شود و به موازات معضلاتی که در سوریه داریم٬ در شرق مدیترانه هم در پفراینده های لیبی٬ یونان و قبرس دچار مشکل شده ایم.

در نگاهی واقع بینانه باید بگوییم٬ در حوزه سیاست خارجی٬ ترکیه تنها مانده است و این تنهایی را به وضوح می توان دید. همین نکته است که به کشورهای مقابل جسارت بخشیده است.

می دانید که بر اساس یک سنت قدیمی و خرافی غربی٬ وقتی که مصیبت و بحران٬ آدم ها را در شرایط سخت قرار دهد٬ سرب مذاب در آب سرد می ریزند تا رفع بلا کند! اما چنین راه حلی قطعاً نمی تواند گره از کار ما بگشاید. اندکی واقع بین باشیم. کسی ترکیه را چشم نزده است. مساله این است که حزب عدالت و توسعه٬ پس از پیروزی مداوم 15 ساله٬ قدم در راهی نهاده که به خاطر برخی خرابی ها و نواقص سازمانی و سیستماتیک و خطاهای آشکار در حوزه سیاست خارجی٬ کشور را در این شرایط قرار داده است.

دوستی به نام روسیه

اگر چه به تازگی در روسیه شاهد تغییر کابینه بودیم. اما واقعیت این است که آدم های اصلی سرجایشان هستند و مدیران و کارشناسان اصلی و حیاتی هم عوض نشده اند و آنان با همان دانش و رویکرد و تجارب پیشین٬ روسیه را هدایت می کنند. خود پوتین هم که یک رهبر برآمده از نهاد امنیتی کا.گ.ب است.

وقتی که به تاریخ چند سال گذشته نگاه می کنم٬ این جمله ایگور مروزوف مسئول کمیسیون سیاست خارجی دوما را به خاطر می آورم که در سال 2016 میلادی گفته بود: آنکارا در زمینِ بازی سوریه٬ میدان مانور خود را از دست داده است. حالا ترکیه در شرایطی است که اگر روسیه پیشنهاد کند مرزهایش را ببندد و اجازه ندهد که معارضین اسد در مرز ترکیه و سوریه تردد کنند٬ این پیشنهاد را به طور کامل خواهد پذیرفت.

در آن زمان٬ مهم ترین مساله برای روسیه٬ این بود که آنکارا٬ به حمایت از معارضین اسد انتها دهد و اجازه ندهد که آنان در مرز تردد کنند. اما امروز٬ فضا عوض شده و حالا ترکیه با مساله خطرناکی به نام مهاجرین میلیونی روبرو شده و در همین حال ٬ در برابر اسد٬ بخش مهمی از نفوذ خود را در میدان سوریه از دست داده و اگر قرار باشد پشت میز مذاکره بنشیند٬ با دست پر به مذاکره نخواهد رفت.

در حملات اخیر که با حمایت نیروی هوایی و زمینی روسیه صورت گرفت٬ 8 تن از نیروهای ما در ادلب شهید شدند. اما ولادیمیر پوتین حتی به خودش زحمت نداد که ابراز تسلیت کند. ساکت ماند و هنوز هم در این مورد٬ چیزی نگفته است.

همین که رئیس جمهور اردوغان اظهار داشت:چیزی به نام فرایند آستانه در میان نمانده است٬ رسانه های ترکیه باز هم شروع کردند به انتشار یادداشت و گزارش هایی با مضمون و محتوای حمایت ترکیه از گروه های افراطی و تروریستی.

روز چهارم ماه٬ اردوغان با پوتین به صورت تلفنی صحبت کرد اما خبری از اعلام توافق برای آتش بس و انتها دادن به درگیری نبود.

روز پنجم ماه٬ اردوغان اظهار داشت که تا انتها ماه جاری میلادی به بشار اسد مهلت می دهد و اگر عقب نشینی نکند٬ ترکیه مداخله خواهد کرد.

روز ششم ماه٬ نیروهای بشار اسد٬ در جایی که ما 8 شهید داده ایم٬ به پیشروی ادامه دادند و علاوه بر محاصره سراقب٬ سه نقطه دیده بانی نظامی ما را نیز محاصره کردند و برای نخستین بار از سال 2015 میلادی تاکنون٬ توانستند از دور٬ ادلب را توپ باران کنند و متعاقب همه این تحولات٬ آمار آوارگان به سوی مرز ترکیه بالا رفت.

حالا آنکارا می خواهد همه این مسائل را با هیات نظامی مسکو به بحث بگذارد. اما واقعیت این است که ترکیه به یک شکل سنتی و تاریخی٬ در ائتلاف غربی جای دارد و تا زمانی که با ائتلاف غرب همکاری نکند و از توان دیپلماسی بهره نگیرد٬ نمی تواند با راه حل نظامی٬ امیدوار به حل مسائل باشد.

هلال احمر ما و بلاهای اخیر

زلزله٬ بهمن، متلاشی شدن هواپیما٬ احتمال وقوع زلزله در استانبول و چندین و چند بلا و مشکل دیگر٬ این موضوع را به یادمان می آورد که مکانیسم اتخاذ تدبیر و رسیدن به تصمیم یک چیز است و توان به اجرا درآوردن تصمیمات و تحقق اهداف٬ چیزی دیگر.

آن چه اهمیت دارد٬ این است که مدیر و نیرویی که بر روی ارض واقع و درمیدان عمل به خواسته ها و دستورات دولت عمل می کند٬ از لیاقت٬ کفایت و توان لازم برخوردار است یا نه؟

به قول دارون عجم اوغلو:فرق است بین اقتدار دولت و ظرفیت دولت.

می خواهم چه بگویم؟ می خواهم بگویم: زمانی یک مدیر و نیروی توانمند می تواند به درستی عمل کند٬ که متر و معیار استخدام او خودی بودن و از ما بودن نباشد. اگر قرار باشد آدم ها را فقط بر اساس این معیار انتخاب کنیم که تا چه اندازه در دسته و گروه ما جای دارند و به ظاهر به ما وفادار هستند٬ در میدان عمل٬ قطعاً دچار مشکل می شویم.

آیا به خاطر دارید که سازمان هلال احمر ترکیه تا این اندازه حاشیه ساز و دچار مشکل شده باشد؟ بگذارید برایتان مثال روشنی بیاورم.

به گفته تکین کوچک علی رئیس پیشین سازمان هلال احمر ترکیه٬ در این کشور فردی نداریم که به اندازه نصوح محروقی٬ در حوزه امداد و نجات٬ دارای دانش و تخصص تجربه باشد. از محروقی پرسیدند: در ماجرای سقوط بهمن در وان٬ ارزیابی شما چیست؟ پاسخش این بود: شرایط کوهستانی بسیاری از مناطق ترکیه٬ بر ما فرض می کند که در هلال احمر٬ از امدادگرانی استفاده کنیم که با مهارت و فنون کوهنوردی زمستانی٬ آشنایی کامل داشته باشند و تمام پوشش و تجهیزات ویژه این فن را در اختیار آنها بگذاریم. اما متاسفانه در وان٬ افرادی به عنوان امدادگر به صحنه رفتند که در آن برف و کولاک وحشتناک هیچ چیزی در اختیار نداشتند و مصدومین را به جای آمبولانس٬ با خودروهای شاسی بلند آفرود به بیمارستان ها منتقل کردند و نکته غم انگیز این که٬ آنها در کنار نیروی ژاندارمری٬ در حال نجات افراد بودند که دومین بهمن هم سقوط کرد و 42 نفر جان خود را از دست دادند. چرا که فرمانده امدادرسانان٬ دانش و تخصص کوهنوردی زمستانی نداشته و نتوانسته بود پیش بینی کند که قرار است به فاصله چند دقیقه در همان محل٬ بهمن دیگری هم سقوط کند.

حالا سوال من این است: چرا چنین انسان متخصص و زبده ای در هلال احمر نیست و هیچ پستی در اختیار ندارد اما آدم هایی در آنجا مدیر و همه کاره شده اند که شناختی از حوزه وظایف خود ندارند؟ آیا غیر از این است که در گزینش و استخدام افراد٬ اصل شایسته سالاری کنار نهاده شده است؟

در انتها می خواهم بگویم: در به کار گماردن افراد و مدیران٬ معیار خودی و غیرخودی را از میان بردارید و به دانش و تخصص فرد توجه کنید و نه گرایش حزبی و گروهی او. این کشور مال همه ماست و همه باید برای اعتلای کشور تلاش کنیم.

در تمام پست ها و مناصب داخلی و همچنین در دستگاه دیپلماسی٬ اهل فن و افراد توانمند را به کار بگیریم و صد البته این اصل مهم را فراموش نکنیم: نظارت٬ نظارت٬ نظارت.

طاها آک یول تحلیل گر روزنامه قرار