چرا بعضی والدین مدام به مرگ فرزندشان فکر می نمایند؟ - مجله سفرنامه پاریس

گوهریسنا انزانی در گفت وگو با خبرنگاران، بیان نمود: مرگ بیش از آن که مورد توجه پزشکان باشد موضوعی اجتماعی، فرهنگی و روانی است که حزن و اندوه فراوانی برای فرد و جامعه به همراه دارد، اما مرگ فرزند خواه غیرمنتظره، خواه قابل پیش بینی سخت ترین فقدانی است که فرد بزرگسال می تواند با آن روبه رو گردد. مرگ فرزند مسائل و سوگ خاصی را برای والدین ایجاد می نماید؛ والدینی که فرزند خود را از دست می دهند تا سال ها شدیداً پریشان بوده و در فکر عزیز از دست رفته خود خواهند بود.

بنابر اظهارات انزانی، در حال حاضر مشاهده می گردد که با فرآیندهای پیچیده جامعه، متاسفانه والدین ترس از دست دادن فرزندان خود را بیش از قبل تجربه می نمایند. شاید مهم ترین عامل این ترس احساس وابستگی شدید مادران به فرزندشان است که از پیش از تولد به وجود آمده و تا خاتمه عمر نیز که مادر خود را جوابگوی تمام علائم کودک می داند، وجود دارد.

این روانشناس ادامه داد: با توجه به اینکه جامعه به سمت تک فرزندی پیش می رود، این ترس در والدین افزایش چشم گیری داشته است، به همین دلیل تقریباً این ترس میان تمامی والدین فراگیر است، اما همه ترس ها احتیاج به درمان ندارند مگر اینکه برای والدین یا فرزند آنها در عملکرد روزانه اختلال شدیدی ایجاد کند، اما به طور کلی عوامل طبیعی ترس از مرگ ریشه در انس و الفت فرد با عزیزانشان دارد.

به گفته انزانی و طبق تعریف سازمان خدمات بهداشت ملی بریتانیا اضطراب مرگ، نوعی احساس وحشت و هراس و نگرانی بسیار زیاد هنگام فکر کردن در خصوص فرآیند مرگ یا قطع ارتباط با عزیزان یا آن چیزی است که بعد از مرگ رخ می دهد. متخصصان حوزه روانشناسی بر این باورند که اضطراب مرگ همراه یا جایگزین اختلالات روانی مانند افسردگی، وسواس، هراس یا اختلال اضطراب فراگیر بروز می یابد اما ترس از دست دادن فرزند، فرصت زندگی را از والدین سلب نموده و آن را تبدیل به واقعیت می نماید که عموما مادران بیشتر از پدران گرفتار این اضطراب ها می شوند.

این روانشناس در ادامه درباره اختلال اضطراب فراگیر در زمینه ترس از دست دادن فرزند معتقد است: والدینی که ترس از دست دادن آنها به شکل اختلال اضطراب فراگیر بروز می یابد، اضطراب و نگرانی مفرطی نسبت به بروز بعضی رویدادها و فعالیت های مربوط به فرزند خود دارند که کنترل نگرانی و اضطراب آنها بسیار سخت است، آنها به طور مداوم نگران سلامتی فرزندان خود هستند و گاهی در ذهنشان افکار مربوط به رویدادهای ناگوار برای فرزندشان دارند، این نگرانی ها که اغلب بسیار برجسته و گسترده است، مزاحمت قابل ملاحظه ای برای کارکرد روانی و اجتماعی خود و فرزندشان ایجاد می نمایند؛ آنها دائم دلشوره دارند، عصبی هستند و خستگی پذیری در آنها افزایش چشمگیر دارد، تمرکز آنها به هم می ریزد، احساس تهی شدن ذهنی دارند، تحریک پذیر هستند، تنش های ماهیچه ای را تجربه می نمایند و دچار اختلالات خواب شدید هستند.

وی توضیح داد: ترس از دست دادن فرزندان اصولاً توانایی والدین را در انجام سریع و کارآمد کارها مختل می نماید و همین ترس و اضطراب درنهایت به فرزندان آنها منتقل می گردد، اما والدینی که این اضطراب برای آنها تبدیل به وسواس های فکری گردد اوضاع فکری آنها شاید در این حالت سخت تر است. والدینی که دچار وسواس های فکری هستند، تصاویر ذهنی زیادی برای از دست دادن فرزند خود در ذهن دارند که متاسفانه این تصاویر مکرر و پایدار است، البته این افکار مزاحم و ناخواسته اند و موجب ناراحتی و اضطراب قابل ملاحظه ای می گردد. در این حالت فرد می کوشد با اجتناب از عوامل تحریک نماینده یا از طریق افکار و اعمال دیگر این افکار را کنترل یا خنثی کند.

انزانی با تاکید بر اینکه وسواس های فکری بسیار وقت گیر هستند و از نظر بالینی موجب ناراحتی و نقص قابل ملاحظه ای می شوند، گفت: والدین مبتلا به وسواس های فکری دائما می ترسند که برای فرزندانشان اتفاق عجیبی رخ دهد. آنالیز های اجرا شده نشان می دهد والدینی که دچار این ترس هستند معمولا پیشینه ای از فوت والدین، طلاق، اعتیاد والدین، نداشتن مراقب ثابت، تغییر مکان زندگی یا مهاجرت، ترک منزل توسط والدین را تجربه نموده اند و به نظر می رسد که حتی در گذشته فقدان هایی مانند از دست دادن مادربزرگ، پدربزرگ یا از دست دادن دوست و آشنا هم باعث ایجاد این ترس در درون آنها گردد.

این متخصص روانشناسی کودک و نوجوان گفت: در نهایت این ترس ها مادر را به دو گونه رفتار سوق می دهد، در حالت اول والدین شدیدا کنترل نماینده می شوند و از استقلال فرزندشان می ترسند، به طوری که به محض خروج فرزند از منزل حتی برای انجام کارهای ساده، اضطراب شدید و افکار وسواسی ذهن شان را درگیر می نماید، آنها حتی موقع خواب فرزندشان را کنترل می نمایند و به دلیل اضطراب های بسیار شدیدی که دارند امکان رانندگی، سفر، تحصیل و... را از فرزند خود سلب می نمایند. در این حالت آنها فرزندانی بسیار متکی، ترسو، بدون اعتماد به نفس، سرشار از افسردگی و مضطرب پرورش می دهند.

به گفته وی، در حالت دوم نیز مادران به دلیل ترس زیاد ناشی از، از دست دادن فرزند به حالت بی تفاوتی می رسند و این ترس به قدری شدید است که آنها از هرگونه تماس احساسی، صمیمی و نزدیک با فرزند خود دوری نموده و بی تفاوتی را جایگزین حس ترس خود می نمایند. از آنجایی که این ترس ها به فرزندان منتقل می گردد، احتیاج است والدینی که دچار این ترس ها و نشانه ها هستند به سرعت با مشاوران متخصص ارتباط برقرار نمایند تا قبل از حاد شدن موضوع آن را رفع نمایند.

وی در ادامه درباره چگونگی درمان ترس از دست دادن فرزندان در والدین گفت: درمان ترس از دست دادن فرزندان روش های گوناگونی وجود دارد که یکی از این روش ها رفتار درمانی است که در این روش درمانی آرام سازی های متفاوت آموزش داده می گردد. در شناخت درمانی روش به این صورت است که روی افکار منفی فرد کار می گردد تا بتواند افکار منفی خودآیند را کنترل یا با افکار مثبت تر جایگزین کند.

این روانشناس ادامه داد: در گونهای دیگر از درمان روان تحلیل گران به فرد یاری می نمایند ترسهای خود را کشف کند. در این فرایند فرد تصمیم می گیرد با ترسهای دوران کودکی خود روبرو گردد و آنها را بهبود بخشد که این روش درمانی بسیار طولانی است. در درمان شناختی و رفتاری بر روی رفتار، افکار و هیجانات فرد کار می گردد تا فرد بتواند به طور مثبت تری به افکار خود نگاه و آن را رفع کند.

انزانی اما ساده ترین تکنیک برای درمان این ترس را اینگونه تشریح کرد: والدینی که هنوز این ترس در آنها شدید نیست، در ابتدا بر روی برگه ای سفید ترس خود را بنویسند و تا جای ممکن آن را به طور کامل و با جزئیات توضیح دهند. سپس گذشته خود را مرور نمایند و آن را با جزئیات آنالیز نمایند که آیا در گذشته اتفاقی مشابه این ترس خود برای آنها اتفاق افتاده است یا خیر؟. این موضوع را به صورت کامل آنالیز نمایند سپس از روی نوشته ها بخوانند آن را ریز پاره نمایند و در نهایت راه کارهایی ساده برای کاهش علائم ترس پیدا نمایند البته باید توجه داشت که ترس ها تا مزمن و پایدار نشده اند باید با یاری مشاورین آنالیز و درمان شوند.