قرنطینه؛ ارمغان ریزگرد و کرونا در قم - مجله سفرنامه پاریس

به گزارش خبرنگاران به نقل از فارس، مهمان ناخوانده ای است که نه دیده می گردد و نه کسی دوست دارد به دیارشان برود. اما خاتمه از سوی دیار چشم بادامی ها آمد و کشور را درگیر کرد.

کرونا، ویروس پیشرفته و جدیدترین ورژن آنفولانزا، شهرهای مختلف ایران را با سرعت درنوردید تا آژیر خطر به صدا درآید و مردم در پناهگاه مطمئن یعنی خانه سنگر بگیرند.

با آمدن کرونا یا همان کووید 19 رنگ و بو و چهره جامعه متفاوت شد. مدارس و ادارات تعطیل و خیابان ها خلوت شدند، ماسک بر صورت ها و دستکش بر دست ها نقش بست.

نوروز که باستانی ترین عید ایرانیان است سال جاری نه روبوسی و دید و بازدید به خود دید و نه سفرهایی که به برنامه اصلی شهفرایندان مبدل شده بود. بیشتر مردم ترجیح دادند در خانه های خود در قرنطینه بمانند تا اینکه سفر و عید دیدنی را همانند گذشته دنبال نموده و در بازگشت به خانه این ویروس منحوس را با خود به همراه بیاورند.

کرونا یک بیماری تنفسی است بنابراین ریه ها را بیش از سایر اعضای بدن مورد هدف قرار می دهد. ایجاد اختلال در ریه ها سبب می گردد انتقال اکسیژن از هوا به خون با مشکل روبرو گردد و در این صورت است که نفس مبتلا به شماره افتاده و احساس خفگی شدیدی می نماید.

سرفه های شدیدی ناشی از اختلال در فعالیت ریه ها هم از پیامدهای کرونا است که گاهی این خفگی و سرفه به حدی می رسد که تنفس برای انسان غیرممکن شده و نفس آخر را به سختی می کشد و دیگر نمی کشد ...

این وضع حال و روز فعلی ایران و بسیاری از کشورهای دنیا است که با تدابیر شدید بهداشتی می خواهند جامعه را از لوث چنین ویروسی که نفس را به شماره می اندازد، پاکسازی کند.

اما آیا فقط کرونا است که نفس های مردم و جامعه را به شماره انداخته و ریه های شهفرایندان را از کار می اندازد؟ آیا پیش از کرونا و پس از آن دیگر مسئله ای وجود ندارد که نفس کشیدن را برای مردم سخت کند؟

به طور یقین پاسخ منفی است و سال هاست پدیده ای در کشور به ویژه قم به راه افتاده که گرچه سرعت عمل و ضربات آن همانند ویروس کرونا آنی و فوری نیست اما در دراز مدت می تواند بلایی که کرونا بر سر مردم وارد می نماید را وارد سازد؛ پدیده ای به نام ریزگردها.

بیماری های دستگاه تنفسی، عفونت گوش میانی، انسداد دستگاه تنفسی، سرطان ریه، بیماری های قلبی و عروقی و عفونت حاد دستگاه تنفسی و بروز حساسیت ها و آلرژی های فراوان در بدن از جمله تاثیرات ریزگردها بر روی سلامت انسان است، علائمی بسیار نزدیک و حتی شدیدتر از کرونا.

افراد مسن و افراد داری بیماری های زمینه ای مانند بیماری های قلبی و عروقی، بیماری های ریوی و آلرژی بیش از دیگران در معرض خطر این ریزگردها هستند.

همانگونه که مشاهده می کنید شباهت بسیاری میان اثرات کرونا و ریزگردها بر سلامتی جسم و جان انسان وجود دارد اما چه می گردد که کرونا آژیر قرمز را به صدا درآمده و همه را به سوی پناهگاه سوق می دهد اما هیچ واکنشی نسبت به ریزگردها انجام نمی گردد؟

از ریزگردها به عنوان پدیدهای اتمسفریک و مجموعه ای از گرد و غبار، دود و دیگر ذره های خشک معلق در هوا یاد می گردد که به کدر شدن آسمان می انجامد. دلایل متفاوتی برای بروز این پدیده ذکر نموده اند همانند سدسازی، خشک شدن تالاب ها و گسترش بیابان ها.

بی مهری انسان به طبیعت سبب شده که سال هاست ریزگردها به عنوان مهمان ناخوانده در کشور ما جولان دهد که قم از این مساله مستثنی نبوده و شاهد جولان گرد و غبارهای ریزی هستیم که به صورت تدریجی وارد ریه ها شده و نفس ها را به شماره می اندازد.

گرچه معرفی قم به عنوان منبع کرونا در کشور با واکنش های مختلفی روبرو شد و خاتمه مسئولان اذعان داشتند که قم بهای شجاعت خود را در اعلام وجود کرونا پرداخت می نماید اما در اینکه این استان از کانون های مهم تولد ریزگرد است، هیچ شکی وجود ندارد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم در این باره می گوید: قم یکی از کانون های مهم در فراوری گرد و غبار و ریزگرد در سطح کشور است و می تواند تهدیدی برای استان های هم جوار و 25 درصد از مساحت کشور باشد.

بر اساس آمار ارائه شده از سوی سید محمدتقی سجادی، در گذشته روزهای گرد و غباری در قم در طول سال کمتر از 10 روز بود اما در چند سال اخیر به بیش از 105 روز افزایش یافته است.

و این یعنی جولان ریزگردها در نزدیک به یک سوم سال در آسمان قم و نفس کشیدن شهفرایندان قمی از هوایی که ذرات گردوغبار را به درون ریه ها سوق می دهد تا فرآیند دم و بازدم به سختی صورت گیرد.

سجادی ادامه می دهد: به استناد سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان هواشناسی عظیمترین کانون گردوغبار کشور در شرق قم واقع شده است که البته یک بخش از سر منشا آن در تماس با شمال استان اصفهان و منطقه کاشان و آران بیدگل و بخش دیگر مربوط به جنوب غرب استان سمنان است.

سازمان زمین شناسی کشور نیز بر این ادعا صحه می گذارد و بر این باور است که از سال 88 پدیده ریزگرد در استان قم دیده شد و از سال 92 به یکی از منابع اصلی فراوری ریزگرد کشور تبدیل شده است.

ریزگردهای قم تهدیدی برای پروژه های ملی هستند. این جمله را صادق آبروش مسئول اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم می گوید تا نشان دهد این بحران فقط مختص به قم نیست بلکه بر سایر استان ها و حتی پروژه های ملی نیز تاثیرگذار است.

خطر ریزگردها بسیار جدی است. کرونا به عنوان ویروسی که یکباره وارد کشور شد توانست کشور را به سمت تعطیلی بکشاند به گونه ای که فعالیت های مالی را فلج و محدودیت های بسیار زیادی بر فعالیت های مردم وارد کرد.

قرنطنیه و خانه نشینی یکی از عظیمترین پیامدهای شیوع این ویروس در جامعه بود به گونه ای که بسیاری از مردم ترجیح دادند در خانه بمانند تا از ابتلا به این بیماری در امان بمانند.

این در حالی است که ریزگردها در بسیاری از روزهای سال در فضا جولان می دهند بدون توجه به اینکه پیامدهای بسیار سنگین و جبران ناپذیری بر سلامت مردم به همراه دارند.

این پدیده روز به روز در حال افزایش است و همانگونه که مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم گفت روزهای ریزگردی در استان قم از 10 روز به 105 روز رسیده است؛ یعنی افزایش بیش از 10 برابری روزهای ناسالم.

هوای قم در وضع ناسالم برای گروه های حساس واقع شده است. افراد مبتلا به بیماری های قلبی ریوی، سالمندان و بچه ها باید فعالیت های طولانی یا سنگین در خارج از منزل را کاهش دهند.

این پیامی است که چندین بار در طول سال با آن روبرو شده و کوشش می کنیم خود و خانواده مان را از حضور در چنین فضای ناسالمی دور نگه داریم.

در صورت ادامه فرایند کنونی، این هوا نه فقط برای گروه های حساس بلکه برای همه افراد جامعه به معضلی عظیم مبدل شده و نفس کشیدن از این هوا برای همه افراد خطرناک خواهد بود.

کرونا ویروس خطرناکی بود که مردم برای در امان ماندن از آن مجبور شدند در خانه بمانند، ریزگردها نیز خطری است که در صورت بی توجهی به آن ممکن است همان بلایی را سر شهفرایندان بیاورد که کرونا آورد و شاید این بلا شدیدتر هم باشد.

برای دور ماندن از کرونا رعایت مسائل بهداشتی و ماندن در خانه تأکید شده است؛ برای نجات از ریزگردها هم اقداماتی ضروری است که هم مسئولان و هم مردم باید به آنها توجه داشته باشند.

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با آگاهی نسبت به خطر این پدیده، سالهاست کمر همت بسته تا قم را از بروز فاجعه نجات دهد.

عملیات مبارزه با بیابان زدایی به صورت سالانه بین 200 تا 300 هکتار، کاشت درختچه های بیابانی نظیر گیاه تاغ که تا به امروز به بیش از 5 هزار هکتار رسیده است، تثبیت شن های روان از طریق مالچ پاشی، نهال کاری و ... بخشی از فعالیت این اداره است.

اما در آن سو مشکلاتی وجود دارد که در برابر اقدامات بیابان زدایی ایستادگی می نماید.

دشت مسیله یک عرصه صد هزار هکتاری در شرق شهرستان قم است که در گذشته ای نه چندان دور دارای مراتعی مرغوب بوده و دام سنگین آنجا چرا می کرد که اکنون به دلیل خشکسالی شرایط اقلیمی آن تغییر یافته و مراتع درجه یک به سمت تخریب و بیابانی شدن پیش رفته است.

آورد رودخانه های قم رود که از ارتفاعات گلپایگان و خوانسار به سمت قم سرازیر می گردد و رودخانه قره چای که از ارتفاعات همدان و شمال ساوه سرچشمه می گیرد در گذشته 1.2 میلیارد متر مکعب آب را وارد این دو رودخانه می کرد و از سویی 450 میلیون متر مکعب آب فقط از رودخانه قمرود وارد دشت مسیله قم می شد که در حال حاضر هیچ آبی در این رودخانه ها و دشت در جریان نیست.

گسترش طرح های عمرانی نیز از مشکلاتی است که قم با توجه به نزدیک بودن به پایتخت با آن روبروست که منابع طبیعی را در معرض خطر قرار می دهد. اصرار به اکتشاف معادن در منابع طبیعی نیز مسئله ای دیگر است و توسعه راه ها و جاده ها، احداث عظیمراه، انتقال لوله های سراسری گاز، آب، نفت و فیبر نوری هم اکوسیستم قم را مورد تاثیر قرار داده است.

از سوی دیگر، تیشه قاچاقچیان بر ریشه گیاه تاغ و چرای حیوانات و مخالفت اهالی با کاشت تاغ و همچنین باور غلط آنها مبنی بر انجام این عملیات از سوی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری با هدف تصرف این مناطق نیز مشکلاتی است که پا بر روی گلو گذاشته تا افزایش ریزگردها و خس n>n>n> خس نفس ها را به همراه داشته باشد.

نجات قم از این پدیده بحران آمیز به عزمی ملی و همگانی احتیاج دارد. همگان از مسئولان کشوری و استانی گرفته تا شهفرایندان باید در این زمینه نقش آفرینی نمایند تا از بروز فاجعه جلوگیری نمایند.

بیماری کرونا با این عزم ملی و همکاری همگانی به سوی کنترل شدن گام برمی دارد و اگر بخواهیم خطر ریزگردها را از کشور و استان دور سازیم باید دست بکار شده و پیش از به صدا درآمدن آژیر خطر و توصیه به خانه نشینی نسبت به برطرف آن کوشش کنیم.