نگاهی به آثار ثبت شده ایران در یونسکو - مجله سفرنامه پاریس

بسیاری از کشورهای دنیا با داشتن اندک جاذبه های فرهنگی، طبیعی و تاریخی توانسته اند صنعت گردشگری را رونق دهند و جدا از پیامدهای اقتصادی، به چشم اندازهای روشنی در زمینه اجتماعی و فرهنگی دست پیدا نمایند. سال ها پیش عهدنامه ای بین المللی با نام میراث دنیای یونسکو به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید که موضوع آن حفط آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است. ارزش های که اهمیت دنیای دارند و به متعلق به تمامی انسان ها و آیندگان هستند. بر پایه این کنوانسیون، کشورهای عضو یونسکو می توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث دنیای نمایند. پس از آنالیز های لازم از طرف یونسکو و ثبت آن آثار حفاظت از آنها در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود و امکان استفاده از قدرت اقتصادی و تخصصی کشورهای عضو برای حفاظت از آن وجود دارد. هر دو سال یک بار هر کشور می تواند دو اثر برای ثبت در حافظه دنیای به یونسکو پیشنهاد دهد.

مزایای ثبت دنیای آثار یک کشور در یونسکو

• ایجاد زمینه مناسبی برای معرفی ارزش های آن اثر
• نشان دادن هویت و تاریخ یک کشور
• دست یابی به صندوق میراث دنیای و شرایط بهتر برای حفظ و نگه داری میراث ثبت شده
• به وجود آمدن فضای گردشگری امن و مورد اطمینان از نگاه گردشگران
• توسعه همکاری ها و تقویت روابط فرهنگی کشورهای عضو
• تقویت پایه های صنعت گردشگری

آثار ثبت شده، معمولا از نظارت دنیای بیشتری بهره مند می شوند و برای حفظ ارزش های خود، باید ضوابط و مقررات خاصی را در زمینه مدیریت، حفاظت و بهره برداری رعایت نمایند.

در این بین، ایران با داشتن جاذبه های فرهنگی، باستانی و تاریخی یکی از مقاصد بی نظیر در سرتاسر دنیا برای گردشگران است که اگر با سیاست های درست و کارآمد در زمینه گردشگری و توریسم فعالیت کند در سال های نزدیک به یکی از قطب های گردشگری دنیا مبدل می گردد. جاذبه های طبیعی، ویژگی های فرهنگی، آثار و بناهای باستانی کشور ما می تواند سهم چشمگیری از گردشگران را به خود جذب کند و علاوه بر معرفی هویت ایران به دنیا، پیامدهای اقتصادی همانند درآمدزایی، کارآفرینی و رونق اقتصادی برای کشور ما که در حال رشد است، به همراه دارد . در سال های اخیر ایران، یکی از کشورهای عضو یونسکو برای به ثبت رساندن آثار با ارزش خود کوشش های زیادی نموده است.

قبل از اینکه به معرفی آثار ثبت شده ایران در یونسکو بپردازیم، نگاهی به معیارهای یونسکو برای ثبت دنیای یک اثر خواهیم انداخت:

(I) نشانگر شاهکاری از نبوغ ساخته های بشری است.

(II) نمادی از تبادل ارزش های والای انسانی در دوره زمانی خاص و در یک حوزه فرهنگی دنیای در رابطه با پیشرفت های معماری، فنی، ساخته های هنری، طراحی شهرها و منظره ها است.

(III) نشانگر گواهی منحصر به فرد یا حداقل استثنایی از یک سنت فرهنگی یا تمدن که هنوز پابرجاست و یا از بین رفته است.

(IV) نمونه ای برجسته از گونه ای بنا، معماری مجموعه فنی ویا منظر که در تاریخ بشر مرحله چشمگیری است.

(V) نمونه ای برجسته از سکونتگاه سنتی بشر ویا کاربرد زمین که نشانگر فرهنگی خاص است. به خصوص زمانی که تحت تاثیر شدید تغییرات به گونه ای بازگشت ناپذیر، آسیب دیده است.

(VI) به صورت مستقیم با وقایع و یا سنت های زندگی، عقاید، باورها، فعالیت های هنری و ادبی دارای پیامدها و ارزش های دنیای در ارتباط است.

(VII) نمونه ای برجسته نمایانگر مراحل عمده تاریخ کره زمین، شامل سابقه زندگی، رویه های مهم و متداوم زمین شناسی در تکامل اشکال زمین، یا مشخصه شاخص جغرافیایی یا ریخت زمینی است.

(VIII) نمونه ای برجسته نمایانگر اهم رویه های متداول بومی و زیستی در تحول و تکامل آب های زیرزمینی، آب های شیرین، زیست بوم های ساحلی، دریایی و جوامع گیاهی و جانوری است.

(IX) شامل پدیده های شگرف طبیعی یا منطقه ای با طبیعت زیبای استثنایی و ارزش هنری است.

(X) شامل مهمترین و برجسته ترین زیستگاه های طبیعی حفاظت از تنوع زیستی، دربرگیرنده گونه های خاص از لحاظ علمی و حفاظتی که دارای ارزش دنیای هستند.

آثار ثبت شده ایران در یونسکو

1- چغازنبیل در سال 1979 با شاخصه های III و IV

2- تخت جمشید درسال 1979 با شاخصه های I و III و VI

3- میدان نقش دنیا اصفهان در سال 1979 با شاخصه های I و V و VI

4- تخت سلیمان در سال 2003 با شاخصه های I و II و III و IV و VI

5- پاسارگاد در سال 2004 با شاخصه های I و II و III و IV

6- ارگ بم در سال 2004 با شاخصه های II و III و IV و V

7- گنبد سلطانیه در سال 2005 با شاخصه های II و III و IV

8- کتیبه بیستون در سال 2006 با شاخصه های II و III

9- مجموعه کلیساهای آذربایجان (قره کلیسا، سنت استپانوس و زورزور) در سال 2008 با شاخصه های II و III و IV

10- سازه های آبی شوشتر در سال 2009 با شاخصه های I و II و V

11- بازار بزرگ تبریز در سال 2010 با شاخصه های II و III و IV

12- آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در سال 2010 با شاخصه های I و II و IV

13- باغ های ایرانی (شامل 9 باغ) در سال 2011 با شاخصه های I و II و III و IV و VI

14- مسجد جامع اصفهان در سال 2012 با شاخصه های I و II و IV

15- گنبد قابوس در سال 2012 با شاخصه های I و II و IV

16- کاخ گلستان در سال 2013 با شاخصه های III و IV

17- شهر سوخته در سال 2014 با شاخصه های II و IV

18- شوش در سال 2015

19- منظر فرهنگی میمند در سال 2015

ایران علاوه بر میراث فرهنگی ثبت شده در یونسکو، دو دسته آثار دیگر را نیز به ثبت رسانده است.

آثار میراث معنوی

• نوروز (به صورت مشترک با کشورهای آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان)
• ردیف های موسیقی ایرانی
• موسیقی بخشی های خراسان
• هنر نمایشی آیین تعزیه
• آیین پهلوانی و زورخانه ای
• مهارت فرش بافی کاشان
• مهارت فرش بافی فارس
• نقالی و قصه گویی اجرایی ایرانی
• دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی در خلیج فارس
• قالیشویی مشهداردهال

آثار مستند

• شاهنامه بایسنقری
• وقف نامه ربع رشیدی
• مجموعه اسناد اداری دوره صفویه آستان قدس رضوی
• التفهیم بیرونی
• خمسه نظامی
• نقشه های دوره قاجار ایران در مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه
• ذخیره خوارزمشاهی

تهیه و تدوین: تحریریه خبرنگاران

لطفا در نشر دانسته های خود کوشا باشید.

برداشت و استفاده غیرتجاری از مطالب این وب سایت، حتی بدون ذکر منبع آزاد است.