چطور سرطان نگیریم؟ - مجله سفرنامه پاریس

چطور سرطان نگیریم؟

سرطان همانند همه بیماری های دیگر اعم از مسری و غیرمسری قابل پیشگیری است. براساس آخرین تحقیقات اجرا شده، 40 درصد سرطان ها در حال حاضر، در دنیا قابل پیشگیری هستند و 40 درصد هم امکان تشخیص زودرس آنها و درمان کامل برایشان وجود دارد.20 درصد به جای مانده که مبتلا به سرطان می شوند هم می توانند با درمان های اصلی و تسکینی زندگی قابل قبولی داشته باشند.

این اتفاق در زمینه پیشگیری هنوز در دنیا رخ نداده است و در کشور ما هم لازم است قدم های بزرگی برداشته شود تا حداقل از نیمی از سرطان ها پیشگیری شود و مابقی هم به نحو مطلوب درمان و مراقبت شوند. شرط اصلی برای رسیدن به این شرایط خوب توانمند شدن مردم برای آگاهی از چگونه زندگی کردن است، بدین معنی که مردم اگر بدانند چه چیزی خوب است و چه چیزی بد و سبک زندگی خود را بر مبنای رفتارهای خوب طراحی کنند، قدرت این مقابله را خواهند داشت. این اتفاق در کشورهای صنعتی پیش آمده است و متأسفانه در سال های آینده سرطان بیشتر در کشورهای در حال توسعه و یا فقیر لانه خواهد کرد. به همین دلیل ضرورت توانمند شدن مردم در اولویت امور سلامت کشور قرار می گیرد.

فرایند رو به رشد سرطان در ایران

ما می دانیم که در 10 سال آینده مقدار موارد سرطان در کشور ما قریب دو برابر و در 15 سال آینده نزدیک به سه برابر خواهد شد. این افزایش بیشتر به علت بالا رفتن سن جمعیت در کشور ماست، زیرا مقدار امید به زندگی (سنی که یک ایرانی در ابتدای تولد انتظار دارد به آن برسد) از سال 56 در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به قریب 74 سال رسیده است و همچنان رو به بالا خواهد بود اما به جز موضوع افزایش سن عوامل دیگری هم در ایجاد سرطان دخالت دارند که به طور خلاصه به دو گروه تقسیم می شوند:

گروه اول: عللی هستند که امکان پیشگیری از آنها با علم امروز جامعه پزشکی وجود ندارد اما شناختن آنها و پیگیری آنها می تواند ما را به موقع به تشخیص سرطان برساند که در این صورت بیماران در گروهی قرار می گیرند که اگر چه به سرطان مبتلا می شوند اما با معالجه به موقع و درست می توانند زندگی عادی و قابل قبولی داشته باشند.

گروه دوم: عوامل خطر سرطان زا هستند، اینها عواملی هستند که با شناخت درست از آنها و رعایت شرایط علمی و عملی مناسب امکان پیشگیری از سرطان به نحو مطلوب وجود خواهد داشت. این تجربه در بسکمک از کشورهای صنعتی دنیا عملی شده است و خیلی از سرطان ها در آن کشورها مهار شده اند. به نام مثال، سرطان معده که امروز عامل اول سرطان در مردان ایرانی است و علت اصلی مرگ ناشی از سرطان در زنان و مردان ایرانی است، در کشورهای غربی کنترل شده و به رقم بسیار پایین تری نسبت به کشور ما رسیده است.

چه باید کرد؟

اقدام دولت و ملت ژاپن در این زمینه مثال زدنی است، در ژاپن همانند بسکمک از کشورهای شرقی تعداد موارد سرطان معده رقم بالایی داشت و بسکمک از مردم تنها به علت سرطان معده می مردند اما با برنامه ریزی درست حکومت ژاپن و تغییر رفتار مناسب ژاپنی ها، امروز این سرطان در ژاپن کنترل شده و به رقم قابل قبولی سقوط کرده است.

در اینجا سعی می کنم بعضی از عوامل خطر را معرفی کنم:

استعمال دخانیات

هروقت از سرطان صحبت می کنیم، استعمال دخانیات به هر شکل اعم از سیگار کشیدن، قلیان کشیدن، پیپ، چپق و یا هر نوع دیگری مطرح می شود. بدیهی که است ضرورت دارد مردم از مضرات استعمال دخانیات آگاه باشند و تلاش کنند از آن احتراز کنند، اما تحقیقات بین المللی و تجربیات کشورهای صنعتی نشان می دهد که علاوه بر آگاه شدن مردم از مضار غیرقابل پیشگیری مصرف دخانیات، لازم است حاکمیت امور اجتماعی هم قدم های موثری در این زمینه بردارد، به همین جهت قوانین شناخته شده ای در دنیا وجود دارد که گاهی در ایران هم به تصویب رسیده است اما تا این تاریخ هنوز به طور کامل چهره عملی به خود نگرفته است.

مصرف دخانیات باید یک کار ناپسند تلقی شود که هم مصرف کننده زیان می بیند و هم انسان های دیگری که هیچ گناهی جز هم جواری با افراد مصرف کننده مواد دخانی ندارند. به همین دلیل در تمامی کشورهای صنعتی محل کشیدن سیگار و یا پیپ و غیره از محل کار و زندگی مردم جدا شده است و انسان های سیگاری مکلف هستند، با احساس شرمندگی از محل اصلی خود دور شده و در محل کوچک و به طور معمول غیرمناسبی سیگار بکشند و یا در هتل اگر تقاضای اتاقی بکنند که استعمال دخانیات در آن آزاد باشد باید پول بیشتری بپردازند و این پول بیشتر باید برای سلامت مردم هزینه شود اما می بینیم هنوز در کشور ما استعمال دخانیات مانند قلیان و سیگار در محل های عمومی که به طور معمول محل تفریح مردم است و براساس قانون هم منع شده است در قهوه خانه ها، رستوران ها و... آزاد است. این رفتار حاکمیتی باید با قدرت اصلاح شود. البته شرط اصلی اجرای قانون در کشور ما هم آگاهی مردم و پشتیبانی از حاکمیت است.

براساس قوانین بین المللی قیمت سیگار باید به حدی گران باشد که امکان تامین هزینه آن از عهده هر فردی برنیاید، البته این گرانی به نفع بیت المال باید باشد نه به نفع شرکت های دخانی و چند ملیتی. در حالی که در حال حاضر قیمت سیگار در کشور ما به حدی ارزان است که با هر پولی و هر کسی می تواند آن را تأمین کند و این ضدسلامت است.

در کشورهای صنعتی و براساس قوانین بین المللی که از سوی مجلس شورای اسلامی هم تایید شده است، فروش سیگار به صورت نخ و به افراد کمتر از 18 سال ممنوع است اما در کشور ما این اتفاق هنوز عملی نشده است و نوباوه های نازک تر از گل هم می توانند هر تعداد نخ سیگار و برای هر کس تهیه کنند. همچنین است محدودیت محل فروش و یا تبلیغات که از اقدامات مؤثر در پیشگیری از استعمال دخانیات است. ملاحظه می فرمایید که تنها آگاهی مردم از مضرات دخانیات برای کنترل مصرف آن کافی نیست و لازم است دولت هم اقدامات قانون مندانه و جدی به عمل آورد.

عفونت ها

بعضی از عفونت ها از عوامل خطر ایجاد سرطان، در نقاط متعدد بدن هستند، به همین دلیل شناخت و معالجه آنها و یا پیشگیری از آلوده شدن به آنها می تواند در پیشگیری از بروز سرطان ها مؤثر باشد. بعضی از این عفونت ها که در ایجاد سرطان ها دخالت دارند عبارتند از:

عامل انگلی به نام شیستوزومیازیس که در مثانه جای می گیرد و در ایجاد سرطان در مثانه مؤثر است. این انگل در ایران مهار شده است ولی هنوز در بخش هایی از استان خوزستان وجود دارد و نیازمند مراقبت می باشد.

ویروس مخصوصی که در ایجاد سرطان خون (لمفوم هوچکین) و سرطان حلق و حنجره دخالت دارد (ویروس ابشتاین بار).

باکتری مخصوصی که در معده زندگی می کند و با سرطان معده قرابت دارد. این باکتری معروف همان هلیکوباکتر پیلوری است.

ویروس دیگری با سرطان دهانه رحم نزدیکی زیادی دارد که به نام ویروس پاپیلومای انسانی معروف است.

ویروس های هپاتیت B و C هم از عوامل ایجادی سرطان کبد هستند، خوشبختانه با واکسیناسیون بچه ها ایرانی با واکسن هپاتیت B این ویروس در ایران هم در حال کنترل است اما هنوز برای هپاتیت C قدم اساسی برداشته نشده است و واکسن ویژه ای هم ندارد.

کشورهای صنعتی با اقدامات جدی مدیریتی این عوامل عفونی را کنترل کرده اند و تنها در 7 درصد موارد هنوز عوامل عفونی پایدار هستند اما در کشور ما و کشورهای مشابه این عوامل تا 26 درصد موارد در ایجاد سرطان دخالت دارند.

سبک زندگی

روش زندگی عامل مهم دیگری در ایجاد سرطان هاست که اگرچه در اینجا هم وظیفه مدیریت های اجتماعی مهم است اما وظیفه تک تک افراد هم مهم است اگر شما مردم عزیز در این زمینه توانمند شده و کمک کنید، به آسانی در حد مؤثری می توانید از سرطان ها پیشگیری کنید، بعضی از رفتارهای فردی که در این زمینه مؤثر هستند عبارتند از:

انجام فعالیت فیزیکی منظم برای تمامی سنین و در همه شرایط ها الزامی است. حداقل مقدار فعالیت فیزیکی نیم ساعت راه پیمایی روزانه است که باید به طور منظم و در ساعات مشخص صورت گیرد. بدیهی است انجام فعالیت های بیشتر بهره بهتری نصیب می کند.

رژیم غذایی هم از علل مهم مؤثر در ایجاد سرطان هاست، هر نوع رژیمی که به افزایش وزن منجر شود، در ایجاد بسکمک از سرطان ها از جمله سرطان پستان و سرطان روده بزرگ مؤثر است. وجود چربی در رژیم غذایی به خصوص اگر مقدار اسیدترانس آن بالا باشد و یا چربی های حیوانی (مانند گوشت چرب، کله و پاچه و...) در رژیم وجود داشته باشد. سبزی ها و میوه ها هم به خصوص اگر تازه مصرف شوند، در کاهش سرطان ها به خصوص سرطان های گوارشی مانند سرطان روده بزرگ موثر هستند.

آلودگی های شیمیایی هم از عوامل مهم ایجاد سرطان است، اگر آب های مصرفی به فلزات سنگین و یا کودهای شیمیایی و سموم گیاهی آلوده باشد و یا مواد کشاورزی به این عوامل آلوده باشد، مانند چاه های آبی که در زمین های کشاورزی قرار دارند و یا رها شدن فاضلاب های صنعتی کارخانه ها در محیط های زندگی که می تواند هم محصولات کشاورزی و هم آب را آلوده کند، احتمال سرطان افزایش می یابد. توجه به منبع آب مصرفی و محصولات کشاورزی از اهم وظایف مدیریت سلامت کشور است اما آگاهی مردم هم می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. وجود مواد شیمیایی در مواد غذایی به ویژه به نام نگه دارنده مانند نیتریت ها که برای کنسرو کردن مواد غذایی گوشتی مصرف می شود، از عوامل مهم سرطان زا به حساب می آیند. غذاهای گوشتی که به صورت طولانی مدت مصرف شوند مانند سوسیس و کالباس و غذاهای آماده به طور معمول دارای این نوع مواد شیمیایی نگه دارنده هستند.

رعایت بهداشت دهان و دندان و بهداشت عمومی هم از عوامل مؤثر در پیشگیری از سرطان هاست. سرطان های مری و معده با رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان رابطه مستقیم دارند بنابراین مسواک زدن و پاکیزه نگه داشتن دهان و دندان ها از اولویت های پیشگیری است.

بسکمک از مواد ریزمغذی مانند آهن، کلسیم، روی و ویتامین هایی چون ویتامین C و ویتامین های گروه B از عوامل پیشگیری کننده سرطان ها هم هستند. با توجه به شرایط کمبود دریافت ریزمغذی ها در کشور ما مصرف این مواد برای همه مردم به ویژه در سنین بالا توصیه می شود.

پیشگیری از سرطان در چه سنی باید صورت گیرد؟

تحقیقات نشان داده است که دو سوم بیماری ها در سنین بالا حاصل رفتارهای نابه جا و سبک زندگی نادرست در سنین نوجوانی و تماس با عوامل خطر در سنین کودکی است، بنابراین اصلاح سبک زندگی از اوان کودکی باید مورد توجه قرار گیرد تا از عوارض آن در بزرگسالی پیشگیری کرده باشیم.

نکته مهم

عوامل خطر سرطان ساز که از آنها نام برده شد، برای بسکمک از بیماری های دیگر هم مشترک هستند، بنابراین شناسایی و اصلاح رفتارها در مقابل این عوامل خطر نه تنها موجب پیشگیری از بروز سرطان می شود بلکه از بسکمک از بیماری های دیگر هم پیشگیری می کند.

تامین اجتماعی

نکته مهمی که باید رعایت کرد، قدرت مند شدن انسان ها در مقابل متغیرهای اجتماعی است، اگر انسانی از پشتوانه اجتماعی مناسب برخوردار باشد، قدرت مقابله با بیماری ها از جمله سرطان را بهتر پیدا می کند که در کمیت و کیفیت زندگی او مؤثر است.

یکی از رده های تامین اجتماعی، بهره گیری از نظام های بیمه ای در کشور است که زمینه های دولتی و زمینه های خصوصی بیمه گری در کشور فراهم شده است و افراد با بیمه کردن خود و خانواده خویش می توانند از زیر ساختارهای اجتماعی برای مقابله با ناملایمات از جمله بیماری ها و سرطان استفاده کنند.

منبع:www.salamat.com

/م

منبع: راسخون