رنگ های شیمیایی، فرش بیجار را از سکه انداخت - مجله سفرنامه پاریس

این شغل در کنار هنر و صنعت فرش بافی فعالیت دارد و به آن متصل است. در چند سال اخیر که فرش بیجار در بازار فروش حال و روزگار خوشی نداشته، رنگرزان هم به وضعیت فرش دچار شده اند.

ایرج ملاقدیمی استادکار و فعال عرصه رنگرزی گیاهی سنتی و فراوریکننده فرش دستباف بیجار در گفت وگو با خبرنگاران می گوید: استفاده بعضی فراوریکنندگان از رنگ های شیمیایی یکی از دلایل کاهش صادرات فرش بیجار است که علاوه بر صدمه وارد کردن بر اقتصاد و فراوری کشور، هنگام شست وشوی الیاف باعث آلودگی محیط زیست نیز خواهند شد.

ملاقدیمی می افزاید: از دیدگاه مالی در ایران پس از نفت، فرش دستباف به خصوص فرش آهنین بیجار صندلی خاصی در کشور و بین الملل داشت ولی سال هاست که این هنر دیرینه رو به فراموشی است. وی می افزاید: با حمایت از فراوریکنندگان، استفاده از مواد اولیه مرغوب و استفاده از رنگ گیاهی به سنت نیم قرن پیش، فرش دستباف بیجار باز هم صندلی خود را در صادرات بین الملل به دست خواهد آورد که با توسعه این هنر در شهرستان بسیاری از مسائل مالی و اشتغال قابل حل خواهد بود.

این رنگرز قدیمی می گوید: بعضی فراوریکنندگان فرش برای کسب سود آن هم در کوتاه مدت دست به استفاده از مواد اولیه نامرغوب، رنگ های شیمیایی چینی، بافت نامناسب و زودبازده می زنند که به این هنر اصیل بیجار خدشه ای بزرگ وارد خواهند کرد. وی تصریح می نماید: حمایت نشدن از رنگرزان مثل حمایت نکردن از فراوریکنندگان و بافندگان فرش دستباف است که از علل مهم رکود فراوری فرش به شمار می رود. این رنگرز می گوید: اکنون بسیاری از کشورهایی مانند چین که تا چند دهه گذشته هیچ اطلاعی از صنعت و هنر فرش دستباف نداشتند با الگوگیری از نقشه ها و مواد به کاررفته در ایران و به خصوص استفاده از رنگ های ما رنگرزان و نقشه های مشهور طراحان بیجار گروس، صندلی ویژه ای در بازارهای جهانی پیدا نموده اند.

• مزیتی برای ارزآوری

ملاقدیمی بیان می نماید: با تقویت هنر و صنعت دیرینه فرش دستباف در شهرستان بیجار گروس و وارد شدن به بازارهای جهانی می توان ارزآوری بسیاری به کشور داشت و فرهنگ کهن این دیار احیا خواهد شد. وی می گوید: تنها رنگرزی گیاهی آن هم به صورت سنتی و استفاده از خم رنگرزی در سطح شهرستان توسط من صورت می گیرد و به جرات می توانم بگویم کارگاه رنگرزی گیاهی که در آن مشغول هستم، شاید تنها رنگرزی گیاهی با استفاده از خم رنگرزی در کشور است.

• سابقه رنگرزی در بیجار

این رنگرز بیان می نماید: در بیجار تا سال 1300 مردم شهر و روستا خودشان در منزل کار رنگرزی را انجام می دادند و از آن به بعد رنگرزی سنتی و گیاهی بیجار توسط یک نفر یهودی انجام می شد و از سال 1330 به بعد نیز توسط شخصی به اسم یوسف نوری که از کبودراهنگ به بیجار مهاجرت نموده بود، این حرفه ادامه یافت. ملاقدیمی می گوید: این هنر توسط این شخص با شاگردانش به صورت سنتی تا سال 1356 ادامه داشت و از آن سال به بعد رنگ هایی از جمله نیلی که با ظرافت خاصی فقط در بیجار تهیه می شد به دست فراموشی سپرده شد.

این فعال هنر رنگرزی اظهار می نماید: از سال 1377 به بعد با تجربه و علاقه ای که به این هنر داشتم با راه اندازی کارگاهی کوچک مشغول به رنگرزی شدم که هم اکنون نیز رنگ هایی از جمله سورمه ای، آبی و سبز را با استفاده از خم، که شاید تنها خم رنگرزی به صورت سنتی در کشور باشد، تهیه و به بازار عرضه می کنم. وی بیان می نماید: رنگرزی به شیوه سنتی کیفیت بسیار بالایی دارد ولی کار طاقت فرسایی نیز است و به همین دلیل این کیفیت جای خود را به صنعت جدید و رنگ شیمیایی داده که این مهم ضربه بزرگی به اقتصاد به وسیله فراوری فرش دستباف بیجار وارد نموده است.

ملاقدیمی می گوید: از سال 1377 تاکنون با رنگرزی و تهیه مواد اولیه فرش دستباف، مشغول به فراوری فرش نیز بوده ام. همچنین در بیجار آقایان عیسی گیچلو، قدرت گچلو و هادی ساعی نیز مشغول به فعالیت فراوری فرش و حمایت از بافندگان هستند و اکنون در سطح بیجار سالانه شاید بیش از 700 میلیون تومان فرش دستباف فراوری خواهد شد. با وجود این، روز به روز از تعدادبافندگان فرش دستباف کاسته می گردد و این امر نیازمند حمایت جدی از سمت مسئولان است.

• حمایت از بافندگان و فراوریکنندگان

ایرج ملاقدیمی می گوید: حمایت از فراوریکنندگان و بافندگان، آموزش های لازم بافندگی، تهیه مواد اولیه مرغوب، جلوگیری از واردات و تهیه مواد نامرغوب، بازاریابی مناسب برای صادرات به خارج کشور و ارتقای مزیت ها برای رقابت با سایر فراوریکنندگان باید از سمت دستگاه ها و مسئولان مربوط تقویت گردد تا این هنر که یاری شایانی به اقتصاد شهرستان بیجار خواهد نمود، احیا و زنده گردد.